IKEA City Store: ja oder nein?

15 January 2010

"Bent u voor de komst van een IKEA in het oude centrum van Hamburg Altona, waardoor het stadsdeel levendiger en aantrekkelijker wordt?"

Een roze formulier ligt voor me: ja of nein. Ik heb er over nagedacht. Eerst vond ik het grappig dat juist IKEA een standsdeel levendig kan maken; ik ken IKEA alleen van winderige parkeerplaatsen op bedrijventerreinen buiten de stad. Hamburg heeft al twee van zulke filialen. Daarna stond de planoloog in mij op en begon over een binnenstedelijke IKEA-vestiging na te denken. De locatie betreft een vervallen winkelstraat - Großen Bergstraße -, vol gestopt met lelijke gebouwen uit de jaren 70. Het is het voorbeeld van mislukte stadsplanning en sinds de opening van een winkelcentrum even verderop is het snel achteruit gegaan.

Frappant

Tussen de kleine winkels, waaronder veel reisbureaus en textieldiscounters, bevindt zich Frappant: een enorm blok beton dat sinds het vertrek van Karstadt - jaren geleden - leeg staat. Leeg betekent dat er geen betalende gebruikers aanwezig zijn. Het gebouw wordt namelijk bewoond door ongeveer 130 ‘creatieven' die hier hun ateliers hebben. Hamburg kent al decennia een actieve en succesvolle bezetter-scene. Eind 2009 is het hen nog gelukt om middels een bezetting er voor te zorgen dat Hanzevast zich terugtrok uit een nieuwbouwproject. De ‘gewonnen' woningen willen ze behouden. In december demonstreerden ruim drieduizend mensen tegen de Hamburgse stadsontwikkelingspolitiek. Gentrificatie is een veelgebruikte term in Hamburg.

Geen IKEA

Een reactie op het nieuws, dat IKEA aan een filiaal in Altona dacht, liet dan ook niet lang op zich wachten. Kritiek richt zich daarbij op de enorme omvang van een IKEA-filiaal, de gebrekkige synergie met de omgeving, IKEA zelf en vooral de verkeerstoestroming. De huidige verkeersituatie kan de IKEA-bezoeker, die vaak met de auto komt, niet aan. De angst bestaat dat uiteindelijk een ontsluitingsweg door het stadsdeel aangelegd moet worden. Voorstanders geven echter aan dat een IKEA City Store een ander publiek aantrekt, waarvan de helft lopend of met het openbaar vervoer komt. Een in mijn ogen te optimistische inschatting. Het is namelijk de vraag of ze allemaal hun ‘Billy' thuis laten bezorgen. In het gebouw komt een parkeercapaciteit van circa duizend auto's.

Pro IKEA

Omdat de lokale detailhandel snel erkende dat ze wel eens van de komst van een IKEA zouden kunnen profiteren, zette ze een beweging op voor IKEA. Met deze City Store wordt niet alleen het stadsdeel en de winkelstraat sterk verbeterd, maar wordt er ook werkgelegenheid gecreëerd. Enkele voorstanders geven aan dat IKEA misschien niet de beste oplossing is, maar dat het tenminste een oplossing is. Het doorbreekt de neergaande spiraal waar de Großen Bergstraße zich al jaren in bevindt. Het frappante is overigens dat het initiatief voor deze locatie niet van IKEA komt. IKEA wilde aan de snelweg. Het stadsdeelbestuur bood echter deze locatie in het centrum aan.

Referendum

PRO IKEA heeft het initiatief genomen voor het referendum op 19 januari 2010. Dat IKEA de bevolking kan activeren werd snel duidelijk. Per post heeft al een derde van de stemgerechtigde bevolking (186.000 mensen) hun mening gegeven. De tegenstanders willen in mei een tegenreferendum houden. IKEA wil het gebouw dan al gesloopt hebben. In 2012 moet de City Store open gaan. Ik ben er nog niet uit. Mijn vriendin vindt een IKEA om de hoek wel handig.

Jochem van den Berg is projectleider bij Strabo en woont en werkt in Hamburg